Fototoek

Let op: anticiperend op de 'EU vs Disinformation campaign' van de 'European External Action Service East Stratcom Task Force' en vanwege invoering van onder meer de Duitse 'Netzwerkdurchsetzungsgesetz' heeft de redactie van deze website besloten per 1 februari 2018 op alle politiek gevoelige items preventief 'SelfCensuur'* toe te passen.


Amnesty International over 'Vrijheid van Meningsuiting':
"Het recht op vrijheid van meningsuiting wordt in het VN-verdrag (BuPo) beschreven als de vrijheid om inlichtingen en denkbeelden van welke aard ook te vergaren, te ontvangen en door te geven, ongeacht grenzen en ongeacht de vorm."

'Narcisme': De YoYo 16 apr 2017 (laatst bijgewerkt op 19 okt 2023)
"Nr. 13: aantrekken en afstoten" Vandaar
Het onderwerp komt ook aan bod in 'De Reis van de Held(in)' en in de 'Rutte Doctrine' in 'Regenboog'.

Alvorens verder in te gaan op het thema 'Narcisme' eerst even een kleine introductie hoe dit item hier terecht is gekomen.
In de aanloop naar de Presidentsverkiezingen in 2016 in de USA is dit onderwerp vaak ter sprake geweest en vervolgens ook in de belangstelling gebleven.
'Gaslighting', onderdeel van 'Narcisme', wordt daarbij door velen gezien als een belangrijke strategie in het politieke machtsspel. Het gaat daarbij met name om het in verwarring brengen van de tegenstander en van de kiezer. Het uiteindelijke doel is om na het stichten van chaos de macht te kunnen grijpen als 'redder in de nood'.
Mede vanwege belangstelling voor de psychologie die schuil gaat achter het op deze wijze bedrijven van politiek daarom ook eerst maar even wat aandacht voor 'Gaslighting' als introductie van 'Narcisme'.
De zoektocht kreeg vervolgens een vervolg in wat verdieping van het begrip 'Narcisme' in bredere betekenis, binnen relaties, in vriendschappen, binnen gezinnen, op de werkvloer, noem ze maar op.

'Gaslighting'

'Gaslighting' Bron: Wikipedia
"Gaslighting is een vorm van psychologische manipulatie waarbij de pleger erop uit is het slachtoffer (tegenstander) mentaal te ontredderen. Dit probeert de pleger te bewerkstelligen door bij het slachtoffer twijfel te zaaien aan het eigen gezonde verstand. De gaslighter zal de werkelijkheid glashard ontkennen, of precies het tegendeel beweren van eerder door hem gedane uitspraken."

'11 Warning Signs of Gaslighting' Bron: Psychology Today 22 jan 2017
"Gaslighting is a tactic in which a person or entity, in order to gain more power, makes a victim question their reality. It works much better than you may think. Anyone is susceptible to gaslighting, and it is a common technique of abusers, dictators, narcissists, and cult leaders. It is done slowly, so the victim doesn't realize how much they've been brainwashed. For example, in the movie Gaslight (1944), a man manipulates his wife to the point where she thinks she is losing her mind."
"Gaslighting is een tactiek waarbij een persoon of entiteit, om meer macht te krijgen, een slachtoffer doet twijfelen aan hun realiteit. Het werkt veel beter dan je misschien denkt. Iedereen is vatbaar voor gaslighting, en het is een veel voorkomende techniek van misbruikers, dictators, narcisten en sekteleiders. Het gebeurt langzaam, zodat het slachtoffer niet beseft hoeveel ze zijn gehersenspoeld." Vertaling Google

'Narcisme'

Geen spijt, geen empathie, zijn het niet de kenmerken van wat wel NPD genoemd wordt: Narcissistic Personality Disorder? Is dat niet een belangrijk kenmerk van 'foute mannen' en 'foute vrouwen'? YouTube staat vol met, vooral, vrouwen die zich stuk voor stuk beschrijven als slachtoffer van kwaadaardige narcisten. Zij zeggen vaak de 'red flags' gemist te hebben van de diagnose. Het zijn niet alleen vrouwen, maar zij komen er waarschijnlijk wat eerder voor uit.

'Narcisme' Bron: Fonds Psychische Gezondheid
"Narcistische persoonlijkheidsstoornis is de officiële naam."
"De diagnose narcistische persoonlijkheidsstoornis moet gesteld worden door een psychiater of psycholoog. De stoornis begint in de vroege volwassenheid en komt tot uiting via minstens vijf van de volgende kenmerken:
De persoon heeft een opgeblazen gevoel van eigen belangrijkheid. Iemand overdrijft bijvoorbeeld zijn prestaties of talent en verwacht als superieur behandeld te worden, ook als de prestaties hiertoe geen aanleiding geven.
De persoon is geobsedeerd door fantasieën over onbeperkte successen, macht, genialiteit, schoonheid of ideale liefde.
De persoon ziet zichzelf als uniek of ‘heel speciaal’. De persoon verwacht alleen begrepen te kunnen worden door, of om te horen gaan met andere heel speciale mensen of mensen (of instellingen) met een hoge status. 
De persoon verlangt naar extreme bewondering.
De persoon heeft een gevoel bijzondere rechten te hebben. Hiermee wordt bedoeld dat iemand een onredelijke verwachting heeft van een uitzonderlijk welwillende behandeling van anderen. Of iemand verwacht dat een ander automatisch meegaat met zijn of haar verwachtingen.
De persoon maakt misbruik van anderen om zijn of haar eigen doelen te bereiken.
De persoon heeft een gebrek aan empathie; hij of zij is niet bereid de gevoelens en behoeften van anderen te erkennen of zich daarin te verplaatsen.
De persoon is vaak jaloers op anderen of denkt dat anderen jaloers zijn op hem of haar.
De persoon is arrogant of toont hooghartig gedrag."

'21 dingen waaraan je een narcist herkent' Bron: Psychologiemagazine
"Zo herken je de narcist. Narcisten:
1. Zijn charismatisch bij de eerste kennismaking. Ze stralen zelfvertrouwen en bekwaamheid uit, zijn warm, charmant en geïnteresseerd (ten minste, dat denk je). Ze geven je het gevoel dat je speciaal bent, zijn geestig en hebben een vlotte babbel.
2. Scoren goed bij de andere sekse: ze zijn op hun gemak, ongeremd, extravert en losjes. Ze zijn aantrekkelijk – mede doordat ze meer aandacht aan hun uiterlijk besteden dan gemiddeld. Ze worden vaak gezien als aantrekkelijk voor een relatie (want: sexy) en minder voor een vriendschap.
3. Hebben relatief veel seksuele partners gehad en beginnen makkelijk nieuwe relaties. Tijdens een relatie kijken ze vaak al om zich heen of ze een leuker iemand ontdekken en door die geringe betrokkenheid zijn ze ook vaker ontrouw.
4. Zijn betrekkelijk ongevoelig voor het ‘knuffelhormoon’ oxytocine waardoor ze niet goed in staat zijn tot binding en intimiteit.
5. Vermoedelijk hebben ze ook weinig spiegelneuronen, waardoor ze niet goed in staat zijn tot empathie.
6. Zijn overtuigd van hun eigen superioriteit.
7. Ze geven anderen weinig waardering. En als de ander ergens goed in is, gaan ze de strijd aan. Ze willen altijd béter zijn.
8. Hebben imago-doelen (wat vindt de ander van mij?) in plaats van compassie-doelen (hoe maak ik het leuk voor de ander?)
9. Haken af wanneer iemand iets emotioneels meemaakt.
10. Zetten anderen in voor hun eigen plannen zonder zich daarbij af te vragen wat de ander eigenlijk wil.
11. Zijn uit op hun eigen voordeel en denken ook recht te hebben op bepaalde privileges vanwege hun vermeende bijzondere kwaliteiten. Ondertussen laten ze anderen geloven in hun goede bedoelingen. Ze hebben een talent om overal een draai aan te geven waardoor de ánder onredelijk of dom lijkt.
12. Geven anderen de schuld en wijzen op hun gebreken terwijl ze zichzelf zien als een slachtoffer: het ligt altijd aan de ander, de narcist doet nóóit iets verkeerd.
13. Zien liefde als een spel (game-playing love): ze spelen met de gevoelens van de ander, bijvoorbeeld door ze aan te trekken en af te stoten of door ze in het ongewisse te laten.
14. Hebben behoefte aan aandacht, bewondering en erkenning; ze zijn vaak succesvol in hun werk door zelfvertrouwen, flair en sociale dominantie. Ze hebben minder behoefte aan sympathie, genegenheid of verbondenheid.
15. Hebben behoefte aan macht en controle en zijn mede daardoor snel jaloers.
16. Zien hun partner als ‘aanhang’ die hun eigen status en bijzonderheid onderstreept (denk maar aan de zogenaamde ‘trophy wife’).
17. Liegen, draaien en komen hun beloftes niet na.
18. Isoleren hun partner van vrienden en familie en ze spelen mensen tegen elkaar uit.
19. Kunnen extreem boos worden als ze kritiek krijgen of onvoldoende erkenning. Dat mondt uit in narcissistic rage: vijandig en boos gedrag waarin je bijvoorbeeld wordt doodgezwegen.
20. Door die narcistische krenking zijn ze ook vaak in conflict met anderen.
21. Hebben geen berouw en doen niet aan zelfreflectie."

Veel vrouwen geven als ervaringsdeskundige een veel simpeler test aan dan waar hierboven naar verwezen wordt. Zij adviseren de hamvraag te stellen of de vermeende narcist ooit deze drie woorden heeft gezegd: "I Am Sorry", "I Was Wrong", of in het Nederlands: "Het Spijt Me", "Ik Zat Fout"? Nee? Dan zou je genoeg moeten weten.
En dan gaat het er ook om dat de spijt inhoudt dat de dader niet zelf beslist of die spijt geaccepteerd wordt' maar dat het aan het slachtoffer is om dat eventueel te doen. Je kunt daarbij denken aan de "Non-apology apology" ("Het spijt me, maar...") en het excuus van "Mistakes were made" ("We doen toch allemaal wel eens iets verkeerds?!").

'Een Narcist identificeren met één vraag' Bron: Narcisme
Van 40 vragen naar 1 vraag
"Om te achterhalen of personen lijden aan de Narcisme stoornis wordt vaak door professionele partijen gebruik gemaakt van talloze en ellenlange vragenlijsten. Wetenschappers hebben echter ontdekt dat de identificatie van narcisme kan worden voltrokken na het stellen van 1 simpele vraag, die luidt: "Ben je een Narcist?"
"Mensen die bereid zijn om toe te geven dat ze narcistischer zijn dan anderen, zijn waarschijnlijk ook narcistischer."

Het ontmaskeren van de Narcist

De narcist heeft geen geweten, kent geen empathie.
Het gevolg ervan is dat hij of zij geen contact met het eigen gevoel of dat van een ander kan maken. De narcist kan daardoor niet gelukkig zijn, niet met zichzelf, noch met een ander.
Wanneer een narcist je afwijst dan zegt hij of zij daarmee dat er bij jou niets meer te halen valt, dat je zijn of haar leegte niet meer kunt vullen. Dat is in wezen eerder een groot compliment dan een negatieve kwalificatie, ook al voelt het in eerste instantie misschien niet zo. Het betekent dat de narcist geen brandstof meer uit je kan tanken en het zegt daarom meer over de situatie van de narcist, dan die van jou.
Wie dat mechanisme door heeft begrijpt ook dat een narcist nooit gelukkig kan worden ten koste van jou. Ja, hij of zij kan je je een tijdlang ongelukkig laten voelen, omdat je gaat twijfelen aan jezelf. Maar de narcist wordt daar zelf niets beter van. Hij of zij kan de 'buit' met niemand delen. Misschien kun je het vergelijken met iemand die je van je gouden medaille, die je ooit won tijdens een groot evenement, stiekem in de nacht of zelfs op gewelddadige wijze op klaarlichte dag beroofde. Ja, de narcist kan er mee gaan pronken en jij kunt verdriet hebben vanwege het verlies van je trofee, maar er blijft altijd maar één iemand die die medaille won en verdiende en dat ben jij. Jij kunt nog steeds trots in de spiegel kijken, maar de narcist heeft niemand om iets mee te delen. 
Ook in een relatie met het volgende 'slachtoffer' zal de narcist niet gelukkig kunnen worden: hij of zij kent geen empathie en dus ook het begrip liefde niet. Want liefde gaat over verbinding en daar heb je empathie voor nodig. Wie geen geweten heeft, geen schuldgevoel kent, geen spijt, kan per definitie niet van iemand houden, behalve misschien van zijn of haar eigen lege omhulsel, dat achter een masker verborgen blijft. Het masker dat jij als 'slachtoffer' aan ze levert, het spiegelbeeld waarvan jij ze voorziet. Alles wat je in de narcist ziet zijn dus in feite je eigen kwaliteiten. Als dat geen troost biedt?

Natuurlijk ben je in eerste instantie geneigd de 'schuld' bij jezelf te blijven leggen en vaak wil je niet accepteren dat de narcist alleen zichzelf kan helpen en dat jij niet degene bent om de narcist te 'genezen', voor zover dat al mogelijk is. Je bent wellicht een illusie armer en een droom ligt aan diggels, maar de positieve keerzijde is dat het moment is aangebroken om ook die nachtmerrie, die je verwarde met liefde, van je af te kunnen schudden.
Misschien zit je ook vol wraakgevoelens en rancune. Het is verleidelijk daar aan toe te willen geven, maar uiteindelijk brengt het je niet naar waar je wilt zijn: tevreden zijn met jezelf.
Het enige goede antwoord op narcisme is terug te keren naar 'selflove' en de 'zelfhaat' aan de kant te zetten, waarna er vanzelf ruimte komt voor echte liefde in plaats van het obsessief 'pleasen' van de narcist. Liefde, die niet gedeeld wordt met de narcist, maar om te beginnen met jezelf en vervolgens met medemensen die wel weten wat liefde is en die je beter leert te kiezen.
Dat is de belangrijkste strekking van alle coaching en selfhelp die je kunt vinden op dit gebied.
En de narcist? Die rijgt zijn 'Fair and Tender Ladies' aan de ketting en laat een slagveld achter zich, totdat zijn of haar 'slachtoffers' zich van bovenstaande bewust worden.
Maar doet het er nu dan eigenlijk nog toe?
Voor velen van ons waarschijnlijk niet meer, maar er is één groep die niet de vrijheid heeft om de juiste keuzes voor zichzelf te kunnen maken. Een groep die, zelfs juridisch, kansloos is dat te doen. Dat zijn de kinderen van narcisten, die niet weg kunnen uit de giftige thuissituatie. Zij moeten eerst jaren lijden onder het narcisme, voordat ze zelf actie kunnen ondernemen. Bovendien zullen velen van hen zich niet bewust zijn van het onrecht dat hen wordt aangedaan.
Zolang als geldt dat 'het gezin de hoeksteen is van de samenleving', blijft het voor deze groep lastig om op hulp van buitenaf te mogen rekenen. Welke schooljuf, welke buurvrouw, welke huisarts is bereid en in staat om voor deze kinderen zijn of haar nek uit te steken? In 2019 blijkt dat nog steeds een groot probleem en taboe te zijn.
Zie daarover ook bij 'Songteksten' het nummer 'Ze Zouden Elkaar Nooit Meer Zien'.

Een paar linkjes uit de media over Narcisme:

03 jul 2022:
'Lessen leren gaat misschien toch makkelijker als er wél wat koppen rollen' Bron: Column Kustaw Bessems in De Volkskrant van 01 jul 2022
"De 22-jarige Meau bezingt vrij feitelijk dat afsluiten niet lukt, zelfs nu zij al een tijd bij de ander weg is. En de oorzaak zoekt ze niet in eigen tekortkomingen, maar in de daden van die ander, een – mijn samenvatting – manipulatieve narcist."
"Dan kun je je er nu wel over opwinden dat premier Rutte en minister Kuipers precies de formele verantwoordelijkheden bij zichzelf wegschuiven waarvan jij net had opgeschreven dat ze die op zich moesten nemen, maar dat lijkt me een moment om wakker te worden: ze wíllen die verantwoordelijkheden niet. Omdat hun filosofie is dat iedereen het zelf maar moet uitzoeken en omdat het ze politiek slecht uitkomt."
"Stel vast wie wat heeft gedaan – of nagelaten – en met welke gevolgen. Laat er een zwik opstappen. En hoop dat een volgende ploeg met frisse blik begint en weet: zó gaan wij het in elk geval niet doen."
"Zeg, kortom, soms toch maar gewoon: 'Dat heb jij gedaan.' Wij burgers ook trouwens, bij verkiezingen."
"Zeg maar de Wet van Meau": 'Dat heb jij gedaan' Bron: YouTube
Wat een sterke column en wat een mooi lied van Meau over dit onderwerp.

07 jul 2020:
'Trump’s worldview forged by neglect and trauma at home, his niece says in new book' Bron: The Washington Post 07 jul 2020
"Donald delighted in tormenting his younger brother, Robert, whom he perceived as weaker, Mary Trump writes. Donald repeatedly hid his brother’s favorite toys, a set of Tonka trucks he received for Christmas, and pretended he didn’t know where they had gone."
De onthutsende onthulling waarmee dit item in 2017 geopend werd. En of het nu om Tonka trucks gaat of om Dinky Toys en of je broer de dader is of je vader blijkt qua impact niet echt heel veel uit te maken.

04 mei 2019:
'We houden van narcisten en we houden ervan ze te haten', zegt Saskia Noort in haar column in het AD van 04 mei 2019.
"Wie ooit een relatie had met een narcist weet: we hebben hem zelf een podium gegeven, slingers om zijn schouders gehangen en hem tot god gemaakt. Zijn beloftes loste hij nooit in en we zijn nog steeds bezig de scherven weer aan elkaar te lijmen, terwijl hij alweer elders iemand aan het slopen is. Het enige dat onze media te verwijten valt, is dat ze net zo gevoelig zijn voor de charmes van narcisten als wij. 'Stop giving him attention', zei mijn therapeut. Het was moeilijk, maar het werkte."
Waarom was het zo moeilijk kun je je afvragen. Het 'probleem' met narcisme is dat de narcist, die mogelijk wel wil erkennen dat hij of zij dat is, nooit zal toegeven dat narcisme een probleem is. De ander is het probleem en de narcist heeft geen probleem. Ja, dat heeft die wel, maar dat geeft hij of zij nooit toe aan de buitenwacht. En als je niet toegeeft dat je een probleem hebt, dan kun je ook niet geholpen worden. Je zult de hulp van je naasten afslaan en nooit van buitenaf hulp inroepen. Wie met een narcist te maken krijgt, zoals Saskia Noort beschrijft, begint dus aan onbegonnen werk, als je jezelf tot doel stelt de narcist te 'genezen'. Wie daar toch zijn of haar energie insteekt, die werkt aan een naar alle waarschijnlijkheid hopeloze taak, terwijl het meestal ten koste gaat van jezelf. Vandaar het advies van de therapeut.
Wat maakt het dan zo lastig, waarom is het zo moeilijk? In de omgang met 'gewone' mensen laat je de ander liever niet in de steek als die een probleem heeft. Onze empathie zet ons ertoe aan de zorgen van onze medemens tot op zekere hoogte te willen delen. Bij de narcist werkt dat meestal zelfdestructief en dat voelt niet goed. We hebben de neiging ons schuldig te voelen, als we het idee krijgen iemand die we eigenlijk graag mogen niet te kunnen helpen. Niet helpen is dan zelfs nog een gradatie lichter dan wat Saskia Noort als advies kreeg: 'Stop giving him attention'.
Rest de vraag: moeten we narcisten haten?
Het meest voor de hand liggende motief om een narcist te haten lijkt toch vooral te zitten in een situatie waarbij de narcist macht over je heeft: als machthebber van je land, als politicus of bestuurder, als ouder, als trainer, als collega, als manager, als werkgever of als partner in een gezin, om er maar een paar te noemen.
Uit bovenstaande blijkt alleen wel dat de narcist veelal niet anders kán handelen, hetzij vanuit genetisch perspectief, hetzij ten gevolge van diens levenservaringen. Diep van binnen zal de narcist zeker zelf wel zijn manco voelen, maar hij of zij is niet in staat dat te erkennen. Vandaar het harnas en het masker. Voor verandering is het nodig om iets te willen en om iets te kunnen. Pas als aan die twee voorwaarden allebei wordt voldaan is verandering mogelijk. Als de narcist niet kan veranderen, dan is er eigenlijk toch geen reden om zo iemand echt te haten? Tenzij deze persoon jou door machtsmisbruik veel schade heeft berokkend. Dan liggen haatgevoelens voor de hand. Maar dan nog, wat heeft haat voor zin? Word je daar zelf een tevredener mens van?
Het is triest dat er zulke mensen zijn, maar de narcist heeft er zelf waarschijnlijk ook niet om gevraagd. Dat is dan tegelijkertijd ook precies de val waar de omgeving van de narcist in kan trappen: te veel medelijden en een te groot verantwoordelijkheidsgevoel.
Vandaar wellicht dat zoveel mensen de omgang met de narcist beschrijven als 'zo moeilijk' en vandaar de struggle van mensen als Saskia Noort.

Kijk en luister, als je wat meer inzicht wil krijgen, ook nog maar eens naar deze ervaringsdeskundigen en coaches:
Charlotte van der Hoeven op 'Narcismevrij' met diverse blogs.
'Stephanie Lyn Coaching', met oa.: 'How to Get Even with a Narcissist!'
'From Surviving To Thriving!!', met 'Michele Lee Nieves'.
'8 Things Narcissists Are Secretly Afraid Of', van 'Psych2Go'.
'Healing The Inner Child' met 'Candace van Dell'.
'Julia Kristina Counselling' met oa.: 'The Top Emotional Abuse Warning Signs'
'Narcissist, Psychopath, or Sociopath: How to Spot the Differences', op MedCircle. En hun antwoord op een cruciale vraag: 'Are Narcissists Born or Made?'

In deze context zou je ook eens kunnen kijken naar de relatie tussen Narcisten en HSPers, bijvoorbeeld op de site van HogerBesef: 'Waarom hoogsensitieve personen narcisten en moeilijke relaties aantrekken'.

Doe de test, hier, hier, hier of hier.

Op WikiHow kun je ook tips vinden over bijvoorbeeld 'Omgaan met iemand die NPS heeft'.

Op YouTube staan nog vele honderden clipjes over Narcisme en aanverwante onderwerpen. Zo kun je er van 'The School of Life' deze vinden: 'Who We Can Love'. Maar je hoeft het maar te bedenken of er is wel iets over te vinden.

Zie verder ook het album: 'Songteksten'. Hoe vaak gaan songs niet over dramatische liefdes, waarin narcisme een rol speelt? En is muziek niet een van de grootste healers voor velen van ons?

Dit oude gedicht is toch ook veelzeggend:


The Clod and the Pebble William Blake 1794

Love seeketh not Itself to please,
Nor for itself hath any care;
But for another gives its ease,
And builds a Heaven in Hell's despair.

So sung a little Clod of Clay,
Trodden with the cattle's feet;
But a Pebble of the brook,
Warbled out these metres meet

Love seeketh only self to please,
To bind another to Its delight,
Joys in another's loss of ease,
And builds a Hell in Heaven's despite.

Bijsluiter:

Met een * aangeduide citaten behoren tot de grotere groep der Parodialen. Ze worden vooral veel gebruikt in de vierdelijns zorg. Parodialen worden specifiek ingezet bij klachten van verhoogd ego. De werkzame stof bestaat meestal uit Parodie of Satire, maar soms bevat het medicijn ook Ironie, Spot, Humor of aanverwante stoffen. Bijwerkingen zijn niet bekend. Het middel moet wel met terughoudendheid worden toegepast bij mensen met een chronisch tekort aan 'Selfspot'. Humor kan bij deze groep patiënten soms dodelijk zijn. In mildere vorm zijn effecten waargenomen van allergie en irritatie.  Deze verschijnselen verdwijnen meestal binnen een paar minuten. Wanneer de reactie heftiger is en langer aanhoudt is het raadzaam contact op te nemen met de huisarts. Neem altijd de betreffende Parodial mee, zodat uw arts weet welke stof van toepassing is.

: zoiets als 'Geprüfte Sicherheit', voor de persvrijheid? Zie ook Sheila Sitalsing op 30 aug 2017