'Beloofd is beloofd'
Vorig jaar, december 2019, zaten ze zij aan zij, de vrouw met het boek en de Slovaak op zijn accordeon.
"Na thuiskomst, lekker verwend bij de warme kachel, vraag ik me af waar deze straatmuzikant de nacht zal doorbrengen, of er ergens nog iemand op hem zit te wachten? "Slovakia, kalt!", spookt door mijn hoofd en daar moet ik het mee doen. Volgende keer toch maar eens wat verder vragen, als hij er tenminste weer zit."
Nu, 04 dec 2020, stond er aan het begin van de straat een waarschuwingsbordje met de tekst: "Hier ist das Tragen einer Mund-Nase-Bedeckung Pflicht! Hier is een mondkapje verplicht. Montag - Samstag 9.00 - 20.00 Uhr"
Vrijwel iedereen in de straat droeg braaf zijn of haar kapje, daar lag het niet aan, maar het voelde toch wel leeg zonder Glühwein en wat achtergrondmuziek, zonder Bratwurst en Brötchen en met een lege kindercarrousel. Die stond er wel en er klonk wel een zacht achtergrondmuziekje, maar er was geen kind dat instapte.
Onze Slovaak was er ook niet. Geen accordeonmuziek dus. Waar zou hij zitten?
De vrouw zat nog wel middenin haar boek, of was ze al begonnen in het volgende?
Het antwoord op mijn gewetensvraag van vorig jaar zat er niet in. Het is niet anders.
En toch voelde het vertrouwd bij de gedachte dat het hele stadje de Slovaak dit jaar zal moeten missen, dat we allemaal het Glühweintje dan maar thuis zullen drinken, met de buren voor de deur of bij de kachel thuis. In de hoop dat onze Slovaak ook op een geborgen plekje vertoeft.
'Onze' Slovaak deed me weer eens beseffen, dat eenzaamheid ons vooral overkomt als we ons niet begrepen voelen. Daarvoor hoef je niet alleen te zijn en in groot gezelschap evenmin.
Eenzaamheid is een gevoel, dat gebaseerd is op onze eigen gedachten. Het is dus geen feit en het ligt daarmee niet vast. Veranderen je gedachten, dan verandert ook je gevoel.
Als we denken aan de Slovaak die niet op zijn krukje zat te spelen, dan kan het ons een gevoel van eenzaamheid bezorgen. We kunnen onszelf verlaten voelen of ons indenken dat de muzikant zich zo voelt.
We kunnen ook denken aan het mooie liedje dat hij vorig jaar speelde en ons erbij neerleggen dat we niet veel meer dan dat kunnen doen. Noch voor onszelf, noch voor hem. Zo kunnen we ons verbonden voelen met mensen, zelfs als ze er fysiek niet bij zijn.
Dat biedt toch wel troost in tijden van 'social distancing'.
En een mooi boek lezen is natuurlijk ook niks (Kerst)mis mee.
Vanwaar al deze wijsheid? Misschien wel deels uit dit boeiende boek van Paul Verhaeghe (1955), hoogleraar Klinische psychologie en psychoanalyse aan de Universiteit Gent: 'Paul Verhaeghe over zijn boek Identiteit' Bron: Sociologie Magazine 2 2013
“Voor Aristoteles was ethiek onderdeel van de identiteit. Zelfrealisatie was het streven naar deugdzaamheid – in functie van jezelf én in functie van de stad. Verantwoordelijkheid had een individuele en een collectieve dimensie. Maar met de komst van de christelijke ethiek is er een externe beoordelaar van onveranderlijke normen en waarden gekomen. God: een beoordelaar buiten ons. Zoals Max Weber uitgelegd heeft, stond het leven op aarde in functie van het hiernamaals. Als je uitverkoren was, mocht je die uitverkiezing niet beschamen. Zo ontstond een religieuze meritocratie. Mensen die niet hard werkten werden als mislukkelingen beschouwd. Dat model is overgegoten in het neoliberale model. Het streven naar de hemel op aarde is een individuele opgave geworden.”
“Het haalt het slechtste in ons naar boven. Frans de Waal, de primatoloog, laat zien dat twee typen gedrag in onze soort zijn ingebakken: samenwerking en egoïsme. Hij toont ook aan dat hij apen, door de omgeving te manipuleren, zowel extreem agressief als coöperatief gedrag kan laten vertonen. De neoliberale samenleving haalt alleen de egoïstische kant in ons naar boven. We profileren ons ten koste van anderen. De mens is de mens een wolf: we staan los van elkaar, terwijl we een sociale diersoort zijn. Het gevolg is eenzaamheid. Veel mensen, zelfs koppels, voelen zich niet verbonden. De angst voor de ander is nog nooit zo groot geweest.”
Mooi als mensen zo'n wijs boek kunnen schrijven.
In 2014 konden we vergelijkbare woorden horen van 'Verdrietdokter' Dirk de Wachter:
'Dokters van verdriet (Dirk De Wachter): maak weer ruimte voor verdriet' Bron: Klasse 01 sep 2014
"Onze wereld is ziek in hyperindividualiteit. We zijn zo gefocust op onze individuele ontplooiing dat we eenzaam achterblijven."
Translation:
'A promise is a promise'
Last year, December 2019, they sat side by side, the woman with the book and the Slovak on his accordion.
"After returning home, nicely pampered by the warm stove, I wonder where this street musician will spend the night, if someone is waiting for him somewhere?" Slovakia, kalt! ", Haunts my mind and there I have to Join in. Next time ask a little further, if he's back there."
Today there is a warning sign at the beginning of the street with the text: "Hier ist das Tragen einer Mund-Nase-Bedeckung Pflicht! A mouth mask is mandatory here. Montag - Samstag 9.00 - 20.00 Uhr"
Almost everyone in the street was obediently wearing his or her cap, that was not the issue, but it felt empty without Glühwein and some background music, without Bratwurst and Brötchen and with an empty children's carousel. It was there and there was a soft background music, but no child got in.
Our Slovak was not there either. So no accordion music. Where would he be?
The woman was still in the middle of her book, or had she already started on the next one?
There was no answer to my question of conscience from last year. That's just the way it is.
And yet it felt familiar to the thought that the entire town will have to miss the Slovakian this year, that we will all drink the Glühwein at home, with the neighbors in front of the door or at the stove at home. In the hope that our Slovak will also stay in a safe place.
'Our' Slovak made me realize once again that loneliness mainly happens to us when we feel misunderstood. You don't have to be alone for that, nor do you have to be in large company.
Loneliness is a feeling based on our own thoughts. It is therefore not a fact and therefore not fixed. If your thoughts change, your feelings also change.
When we think of the Slovak who was not playing on his stool, it can give us a feeling of loneliness. We can feel abandoned or imagine that the musician feels that way.
We can also think about the beautiful song he played last year and accept that we can't do much more than that. Neither for ourselves nor for him. In this way we can feel connected to people, even when they are not physically there.
That does offer comfort in times of 'social distancing'.
And reading a nice book is of course nothing wrong with that.
Where does all this wisdom comes from? Perhaps partly from this fascinating book by Paul Verhaughe: 'Paul Verhaeghe about his book Identity' Source: Sociologie Magazine 2 2013
"For Aristotle, ethics were part of identity. Self-realization was the pursuit of virtue - in function of oneself and in function of the city. Responsibility had an individual and a collective dimension. But with the advent of Christian ethics an external assessor of unchanging norms and values came into being. God: an assessor outside of us. As Max Weber explained, life on earth was in function of the hereafter. If you were chosen, you were not allowed to shame that choice. This is how a religious meritocracy came into being. People who did not work hard were considered failures. That model was poured over into the neoliberal model. Striving for heaven on earth has become an individual task.
"It brings out the worst in us. Frans de Waal, the primatologist, shows that two types of behaviour are ingrained in our species: cooperation and selfishness. He also shows that by manipulating the environment he can make monkeys show both extremely aggressive and cooperative behaviour. Neoliberal society only brings out the selfish side in us. We profile ourselves at the expense of others. Man is a wolf: we are separate from each other, while we are a social animal species. The result is loneliness. Many people, even couples, do not feel connected. The fear of the other has never been so great".
Beautiful when people can write such a wise book.